Download QGIS กันก่อนดีกว่า ไปที่ www.qgis.org
ที่เว็บ QGIS โปรดสังเกตที่มุมซ้ายด้านบน จะบอกเลขเวอร์ชัน 2 เวอร์ชัน เดี๋ยวจะอธิบายว่า 2 เวอร์ชันนี้ต่างกันยังไง
เลื่อนลงมาด้านล่าง
หากมีกำลังทรัพย์ และมีใจอยากจะบริจาคสนับสนุนโปรเจคนี้. กด Support QGIS เพื่อเราจะได้มีซอฟต์แวร์ดี ๆ แบบนี้ใช้กันต่อไป
แต่สำหรับครั้งนี้จะมาดาวน์โหลดตัวติดตั้ง กด Download Now
Download QGIS
หน้าดาวน์โหลดจะมีอยู่ 3 แท็บ คือ Installation Download, All Releases และSources
อยากให้ดูแท็บที่ชื่อ Sources ก่อน อย่างที่เอ่ยถึงในตอนแรกว่า QGIS เป็น โอเพนซอร์ซ เปิดซอร์สโค้ดให้นำไปดัดแปลงได้ตามใจ ใครที่สนใจอยากได้ซอร์ซโค้ด เข้ามาดาวน์โฆลดไปได้ที่นี่
ต่อมา แท็บ All Releases สำหรับในกรณีที่ท่านต้องการเวอร์ชันเก่า อย่างเช่น QGIS 2 กดมาดูที่นี่ ลองคลิกตรง Here เข้าไป ก็จะเข้าสู่หน้าที่เป็นลิงค์ สำหรับดาวน์โหลดตัวติดั้ง QGIS รุ่นเก่าทั้งหมดที่พวกเขามี
และแท็บสุดท้าย Installation Download นี่คือหน้าสำหรับดาวน์โหลด Release สำหรับผู้ใช้งานทั่วไป ที่เป็นเวอร์ชันล่าสุด ลองเลื่อนมาดูทั้งหน้า จะเห็นว่า จะมีสำหรับระบบปฏิบัติการต่าง ๆ ทั้ง วินโดวส์ แม็ค ลีนุกซ์ มีแม้แต่กระทั่งแอ็ปสำหรับสมาร์ตโฟน
แต่สำหรับครั้งนี้จะไปที่ วินโดวส์ ซึ่งก็จะมีคำถามจาก มือใหม่หัดใช้ QGIS ว่า แล้วจะติดตั้งเวอร์ชันไหนดี? ทำไมมีหลายตัวเลือกเหลือเกิน แต่ละเวอร์ชันแตกต่างกันอย่างไร เรื่องนี้ก็คงต้องไปเล่าถึงความเป็นมาของแต่ละเวอร์ชั่น เล่าถึงกระบวนการทำงานของผู้พัฒนา QGIS
เวอร์ชันต่าง ๆ ของ QGIS
อย่างที่บอกตอนแรก ผู้พัฒนา QGIS กำหนดว่าจะปล่อยเวอร์ชันใหม่ทุก 4 เดือน
ขั้นตอนจะเป็นแบบนี้ ผู้พัฒนา QGIS จะกำหนดให้วันใดวันหนึ่ง เป็นวันเริ่มต้นของ Feature freeze นั่นคือ จะเป็นวันที่เขาขีดเส้นใต้ บอกว่าเวอร์ชันที่จะออกมารุ่นต่อไป จะมีฟีเจอร์ตามนี้ ไม่มีการเพิ่มฟีเจอร์ใหม่แล้วนะ
ช่วง Feature Freeze จะเกิดขึ้นทุก 4 เดือนครับ โดย ณ เวลานั้น จะได้เป็นเวอร์ชันที่ชื่อว่า Master โดย package ของเวอร์ชัน Master จะเป็น qgis-dev
ในตัวอย่าง ใส่เลขเวอร์ชันให้ดูด้วย เพื่อที่ท่านจะได้มองภาพเห็นชัดเจนว่าการเรียงลำดับเวอร์ชันของ QGIS เป็นแบบไหน ยกตัวอย่างที่ 3.15 Master ตรงนี้จะเป็น Development Stage จะเป็นช่วงของการพัฒนา เมื่อเขากำหนดวันที่เริ่ม Feature Freeze เราจะได้เวอร์ชัน Master ออกมา
ช่วง Feature Freeze จะมีระยะเวลา 1 เดือน โดยในช่วง 1 เดือนนี้ คือช่วงที่เขาจะหยุดการใส่ฟีเจอร์หรือคุณสมบัติใหม่ ๆ เข้าไปใน QGIS แต่จะเอาเวลาช่วงนี้มาปรับปรุงแก้ไข เตรียมความพร้อมสำหรับออกเวอร์ชันสำหรับผู้ใช้งานทั่วไป นั่นคือตรวจสอบแก้ไขบั๊กต่าง ๆ ที่มีรายงานเข้ามา ทำ changelog แปลภาษา
และ เมื่อเสร็จเรียบร้อย เขาจะปล่อยเวอร์ชันสำหรับผู้ใช้งานออกมา นี่คือ Latest Release หรือเวอร์ชันล่าสุด มีฟีเจอร์หรือคุณลักษณะใหม่ล่าสุด มีชื่อรุ่นลงท้ายด้วยคำว่า RC หรือ Richest on Feature
วัฏจักรนี้จะเกิดขึ้นทุก 4 เดือน
ดูที่เลขเวอร์ชันครับ ถ้าเป็นฝั่งผู้พัฒนา ทำเวอร์ชัน 3.15 Master จะปรับปรุงเป็น 3.16 RC และ Master รุ่นต่อจากนี้ก็จะเป็น 3.17 Master
ตัวเลขเวอร์ชันนี้ ทำให้แยกได้เลยว่า ถ้าเป็นเวอร์ชันที่ลงท้ายด้วยเลขคี่ นั่นคือเวอร์ชัน Master ของฝั่งผู้พัฒนา เป็นต้นร่าง หรือ ต้นฉบับ สำหรับ ออกเป็นเวอร์ชัน Latest Release สำหรับผู้ใช้งานทั่วไป ที่จะลงท้ายด้วยเลขคู่ เสมอ ท่านเห็นตัวเลขเวอร์ชัน ก็จะรู้ได้เลยว่า 3.16 RC จะมีฟีเจอร์เดียวกับ 3.15 Master 3.18 RC จะมีฟีเจอร์เดียวกับ 3.17 Master
แล้วในช่วงระหว่างที่มีการใช้งานเวอร์ชัน RC หากมีผู้ใช้งานรายงานว่าพบปัญหาในเรื่องใดก็ตาม ทางผู้พัฒนาเขาได้แก้ไขแล้วออกมาใหม่ จะกลายเป็นเวอร์ชันที่มีจุดตามท้าย เช่น 3.16.1 3.16.2 นี่คือเวอร์ชันปรับปรุงแก้ไขบั๊กต่าง ๆ ฟีเจอร์จะยังเหมือนเดิม คือยังเป็นฟีเจอร์ของ 16 อยู่
ลักษณะแบบนี้จะเกิดขึ้นทุกรอบ
แล้ว LTR หรือ Long Term Release มาจากไหน
ทางผู้พัฒนาเขาคิดแบบนี้
การออกเวอร์ชันใหม่ทุก 4 เดือน ปัญหาคือ ฟีเจอร์ใหม่ ๆ ที่ใส่เข้าไป อาจยังมีบั๊กอยู่ การนำมาใช้งานจริงก็เสมือนการทดสอบ QGIS โดยผู้ใช้งานทั่วไป ซึ่งจะมีเรื่องความเข้ากันได้กับระบบปฏิบัติการ
ปัญหาต่าง ๆ สิ่งนี้อาจจะสร้างปัญหาจุกจิกให้กับฝ่าย IT ได้ง่าย ๆ รวมทั้งผู้ใช้งานบางท่านก็อาจไม่ได้สนใจเรื่องฟีเจอร์ใหม่ ๆ ที่ใส่เข้ามามากนัก สิ่งที่ทุกคนต้องการคือ “ความเสถียร” การใช้งานราบรื่นไม่มีปัญหา
ดังนั้น ผู้พัฒนา QGIS จึงพัฒนา RC บางรุ่นต่อเนื่องไปอีกระยะหนึ่ง เวอร์ชันที่ต่อเนื่องมานี่แหละ ที่เรียกว่า LTR หรือ Long Term Release
อย่างเช่นในรอบ 3.16RC ได้พัฒนาแก้ไขบั๊ก จนถึง 3.16.2 แล้วต้องเปลี่ยนไปเป็นเวอร์ชัน 3.18 เพราะครบรอบ 4 เดือนตามที่ตั้งไว้ แต่จะยังพัฒนา 3.16 ต่อ ตรงนี้จะกลายเป็นเวอร์ชัน LTR แทน โดยใช้ตัวเลขตามท้ายต่อจาก RC เช่น RC เวอร์ชันสุดท้ายคือ 3.16.2LTR จะเริ่มต้นด้วย 3.16.3 LTR แบบนี้เป็นต้น
LTR จะมีฟีเจอร์แบบเดียวกับเวอร์ชัน RC เลขเดียวกัน 3.16 LTR ก็คือฟีเจอร์แบบเดียวกับ 3.16 RC ซึ่งจะมีฟีเจอร์แบบเดียวกับ 3.15Master
เวอร์ชัน LTR จะออกมาเมื่อ RC ออกครบ 3 รอบ นั่นคือ 12 เดือน หรือ 1 ปี LTR จะเปลี่ยนเวอร์ชัน ดังนั้น 3.18 กับ 3.20 จะไม่มีการทำเวอร์ชัน LTR ออกมาอีกทีจะเป็น 3.22LTR ซึ่งจะมีฟีเจอร์แบบเดียวกับ 3.22 RC
เวลาท่านเข้ามาดาวน์โหลดตัวติดตั้งที่เว็บ qgis.org ถ้าเจอเวอร์ชันที่มากกว่า ก็คือ เวอร์ชัน RC ขณะที่ LTR จะเป็นเลขเวอร์ชันเก่า อย่างเช่น ณ เวลาที่ทำเรื่องนี้ RC จะไปอยู่ที่เวอร์ชัน 3.20.1 (ก็คือ QGIS 3 เวอร์ชัน 20 ปรับปรุงครั้งที่ 1) ส่วนเวอร์ชัน LTR อาจจะเป็น 3.16.9 (หรือ QGIS 3 เวอร์ชัน 16 ปรับปรุงครั้งที่ 9)
นี่คือวงจรชีวิตของ QGIS
ตรงนี้คงเข้าใจความเป็นมาของแต่ละเวอร์ชันนะครับ ถ้าท่านต้องการฟีเจอร์ใหม่ล่าสุด เลือกเวอร์ชันที่ลงท้ายด้วย RC แต่ถ้าต้องการเวอร์ชันที่เสถียร มีปัญหาน้อยหน่อย ก็เลือก LTR
แพ็กเกจตัวติดตั้ง
เมื่อรู้ว่าแต่ละเวอร์ชันต่างกันอย่างไรแล้ว มาดูแพ็กเกจที่จะดาวน์โหลดต่อ จะเห็นว่าเฉพาะของ Windows เอง ก็มีหลายอันให้เลือก แล้วแต่ละตัวคืออะไร
ตัวแรกสุด OSGeo4w Network Installer ตัวนี้คือตัวที่ เว็บไซต์ของ QGIS แนะนำ แพ็กเกจนี้เป็นแพ็กเกจรวมของ OSGeo ครับ
OSGeo ย่อมาจาก Open Source Geospatial Foundation เป็นมูลนิธิที่ดูแลซอฟต์แวร์ทางด้าน GIS หลายตัว เช่น GEOServer MapServer GRASS GIS สามารถเยี่ยมชมเว็บไซต์ได้ที่ osgeo.org ซึ่ง QGIS เป็นซอฟต์แวร์หนึ่งที่ OSGeo ดูแลอยู่
OSGeo4w Network Installer จะเป็นแพ็กเกจที่รวมเอาซอฟต์แวร์หลายตัวอยู่ในแพ็กเกจเดียว เช่น GRASS GIS MapServer และแน่นอน QGIS ดั หากท่านดาวน์โหลดตัวนี้ ขอแนะนำว่า อย่ากด Express Install เพราะมันจะไปติดตั้งซอฟต์แวร์ที่ท่านไม่มีความจำเป็นต้องใช้งาน มีไว้ก็เปลืองพื้นที่ความจำในเครื่องเปล่า ๆ และซอฟแวร์บางตัวในนี้ไม่ใช้ฟรีนะจ๊ะ
แต่ข้อดีก็มี อย่างที่บอกว่า นี่คือ แพ็กเกจรวม จะมีทุกเวอร์ชันให้เลือก คือ
Latest Release หรือ RC จะมีแพ็กเกจ qgis พร้อม qgis-rel-dev คือ Nightly build หรือเวอร์ชันทดสอบสำหรับ RC ที่จะออกต่อไป
Long Term Release หรือ LTR จะมีแพ็กเกจ qgis-ltr พร้อม qgis-ltr-dev คือ Nightly build หรือเวอร์ชันทดสอบสำหรับ LTR ที่จะออกต่อไป
Development หรือ Master จะมีแพ็กเกจ qgis-dev พร้อม Nightly build ของMaster ที่จะออกต่อไป
ดังนั้น ถ้าหากท่านดาวน์โหลดตัวนี้ไป แนะนำให้ใช้ advanced install แล้วเลือกเฉพาะ QGIS เวอร์ชันที่ต้องการ
สำหรับข้อจำกัดของ OSGeo4w ก็มี คือ ไม่ Support Windows 7 แล้วนะ ถ้าจะดาวน์โหลดเวอร์ชันนี้ ต้องใช้วินโดวส์ 8 ขึ้นไป แต่แนะนำวินโดวส์ 10 เป็นหลัก นอกจากนี้ หากท่านใช้ตัวติดตั้งจาก OSGeo4w Version ก่อน ก็ใช้แพ็กเกจติดตั้งนี้ไม่ได้เหมือนกัน แนะนำให้เลื่อนลงไปด้านล่าง ที่เขียนว่า in old OSGeo4W นี่คือเหตุผลว่าทำไมจึงมีหลายแพ็กเกจ
Download QGIS
สำหรับทาง Data Revol เดิมจะดาวน์โหลด Standalone installer for long term release continued with dependencies from old OSGeo4W ซึ่งจะยังแบ่งเป็น 64 บิต กับ 32 บิต ให้ดีๆให้ตรงกับระบบปฏิบัติการที่ท่านทำงาน. เคยเจอแบบนี้ เนื่องจากระบบปฏิบัติการที่ใช้อยู่เป็น 64 บิต ก็เลยดาวน์โหลด เวอร์ชัน 64 บิตไป แล้วเพื่อนร่วมงาน มาขอตัวติดตั้งไปติดตั้งบนเครื่องคอมพิวเตอร์ของเขา ก็ให้ไปไม่ทันคิดอะไร ปรากฏว่า พอเขาติดตั้งเสร็จเรียบร้อย เปิดขึ้นมาใช้งานไม่ได้ เปิดขึ้นมาแล้วมันขึ้น splash screen แล้วซอฟต์แวร์ปิดตัวลง
พอเขามาเรียกให้ผมไปดูว่ามีปัญหาอะไร ปัญหามันนิดเดียว ระบบปฏิบัติการของเขาเป็นเวอร์ชัน 32 bit แต่ตัวติดตั้งเป็น 64bit เลยต้องบอกให้เขาไปดาวน์โหลดเวอร์ชัน 32 Bit มา อันนี้ก็ฝากไว้ให้ระวัง
แต่เนื่องจากครั้งนี้ แนะนำสำหรับ “มือใหม่” ดังนั้น ขอแนะนำเวอร์ชัน Standalone installers (MSI) from OSGeo4W packages ซึ่งจะมี 2 เวอร์ชันให้เลือก คือ RCกับ LTR ที่ให้เลือกจาก 2 ตัวนี้เพราะในแพ็กเกจนี้จะมีแค่ QGIS และติดตั้งง่ายมาก แค่คลิกและรอไปจนเสร็จเท่านั้นเอง
โดยส่วนตัว อยากจะแนะนำให้ใช้เวอร์ชัน LTR เคยเจอกับตัวเอง สมัยใช้เวอร์ชัน 3 แรก ๆ ตอนนั้นยังชอบใช้เวอร์ชัน RC ซึ่งเป็นเวอร์ชันล่าสุด รู้สึกว่าได้ใช้ของดีที่สุด ของใหม่สุดเสมอ มีอยู่ครั้งหนึ่ง มีแจ้งเตือนมา คือเวลามีเวอร์ชันใหม่ออกมา จะมีแถบสีเหลืองเตือนเวลาเปิด QGIS ใช้งาน เราก็อยากได้เวอร์ชันใหม่ล่าสุดล่ะนะ ก็เลยติดตั้งเวอร์ชันใหม่ที่เพิ่งออกนั้นไป ปรากฏว่า พอใช้งานแล้ว ดึงเชปไฟล์รูปแปลงที่ดินมาทำงานแล้วไม่สามารถซ้อนทับกับ Google Map ได้ ห่างกันเป็น 100 เมตร ไม่ใช่ห่างหรือเหลื่อมกันนิดหน่อย
ตอนแรก คิดว่าเกิดจาก re-projection ผิด ก็พยายามทำใหม่ พยายาม re-projection พยายามแก้ไขทุกทางเท่าที่จะนึกออก จนสุดท้าย Search หาใน Stack Overflow ถึงได้รู้ว่าตรงนี้น่าจะเป็น Bug วิธีแก้ก็คือต้องถอนการติดตั้งเวอร์ชันนั้นออก ตอนนั้นเลยเอา LTR มาลงแทน ปรากฏว่าพอลง LTR แล้วดึงเชปไฟล์ที่มีปัญหาตอนแรกเข้ามาเปิดแล้วก็ซ้อนทับกับ Google Map คราวนี้ทับกันได้สนิทไม่มีปัญหา
หลังจากนั้นก็เลยแนะนำให้ใครต่อใครใช้ LTR กัน
ผู้ร่วมงานก็ยังมีที่ใช้ RC กันอยู่นะ เกือบทั้งหมดใช้ RC เพราะเป็นเวอร์ชันล่าสุดแล้ว และ ถ้าหากมีบั๊กหรือมีปัญหาอะไรจริง ๆ สักพักนึง เดี๋ยวทาง QGIS จะออกเวอร์ชันแก้ไขมาเอง
กด คลิก ขึ้นมาแล้ว เลือกที่เก็บ กด บันทึก แล้วจะขึ้นหน้าจอแบบนี้ ถ้าอยากจะบริจาค ก็กด Donate Now ถ้าไม่อยากบริจาคก็ Close This Message
รอ
ติดตั้ง QGIS
ดาวน์โหลดเสร็จแล้ว ก็ไปที่เก็บไว้ ถ้าจำไม่ได้ว่าเก็บไว้ที่ไหน หากใช้ Chrome หรือ Edge หรือ Firefox กด ctrl + j จะขึ้นมาให้ดู จะกดดับเบิลคลิกจากตรงนี้เลยก็ได้ แต่หรือจะเข้าไปดูในโฟลเดอร์ที่เก็บไว้ก็ได้
เมื่อเจอไฟล์ที่ดาวน์โหลดมาแล้ว ดับเบิ้ลคลิกก็ได้ หรือ คลิกขวาแล้วเลือกติดตั้ง (install) ก็ได้
อันนี้คือหน้าต่างติดตั้ง ขึ้นมาแบบนี้ กด Next
หน้าต่าง license ซึ่งเราต้องอ่านแล้วต้องกด Accept อย่างเดียว ต้องยอมรับอย่างเดียว เท่านั้น
หน้าต่างต่อมา จะให้เลือกว่าจะติดตั้งซอฟต์แวร์ไว้ที่ไหน กด Browse เพื่อเปลี่ยนก็ได้ หรือไม่ต้องสนใจมัน ปล่อยไว้ที่ค่าเดิมดีที่สุด
แล้วจะมีตัวเลือกว่าจะให้สร้าง Desktop Shortcut หรือไม่ กับอีกที่คือ Start Menu (ตรงนี้ควรติ๊กเลือกไว้นะ) แล้วกด Next
กด Install
Complete แล้วกด finish นี่คือเสร็จแล้ว