Geodatabase แบบเข้าใจง่าย (มั้ง)

หัวข้อ:

Geodatabase -จีโอดาต้าเบส- คืออะไร? คิดง่าย ๆ ว่า เป็นเหมือนตู้เซฟดิจิทัลที่เก็บข้อมูลแผนที่และข้อมูลภูมิศาสตร์ทั้งหลายแหล่ไว้ในที่เดียว! และที่เด็ดไปกว่านั้น มันยืดหยุ่นมาก! จะใช้คนเดียวเก็บข้อมูลแค่นิดหน่อย หรือจะทำงานเป็นทีมใหญ่ระดับองค์กร มันก็รองรับได้หมด

บล็อกนี้ จะว่าด้วยเรื่องฐานข้อมูลภูมิสารสนเทศ หวังว่าจะช่วยให้เข้าใจและช่วยให้ใช้ฐานข้อมูลภูมิสารสนเทศอย่างมีประสิทธิภาพ!

Geodatabase

เวลาพูดถึงจีโอดาตาเบส หลายคนมักจะเรียกมันว่า “ถัง” เพราะไอคอนที่ปรากฎใน ArcGIS มันคล้าย ๆ ถังอยู่บ้างเหมือนกัน บางคนก็เข้าใจเพียงแค่ว่าเป็นโฟลเดอร์เก็บข้อมูล เพราะมีลักษณะไอคอนเป็นรูปแฟ้มในเอ็กซ์โพเรอร์

Geodatabase

แต่ถ้าเราเปิดโฟลเดอร์ (ซึ่งจริง ๆ เป็นไฟล์นามสกุล .gdb) ออกมาดู เราจะเห็นไฟล์ชื่อแปลก ๆ เหมือนเข้ารหัสอะไรสักอย่างอยู่เต็มไปหมด รวมทั้งมีนามสกุลไฟล์หลายชนิดอยู่ในนั้น

Geodatabase
ถ้าคลิกเข้าไปดูในแฟ้มจีโอดาตาเบส ผ่านเอ็กซ์โพเรอร์ จะเห็นเป็นไฟล์แปลก ๆ

และโดยทั่วไป เราไม่สามารถดับเบิลคลิกไฟล์เหล่านี้ขึ้นมาใช้งานได้โดยตรง

ต้องปรับความเข้าใจกันใหม่ว่า จีโอดาตาเบส นี่คือ ดาตาเบส – database นั่นคือ มันเป็นฐานข้อมูลประเภทหนึ่ง และการจัดการจะต้องใช้ระบบจัดการฐานข้อมูล นั่นคือ จะถึงข้อมูลออกมา เราจะต้องทำผ่าน ArcGIS หรือผ่านระบบจัดการฐานข้อมูลโดยใช้ Structured Query Language  (หรือ SQL) เป็นตัวช่วย

และนี่คือสิ่งสำคัญสำหรับการทำงานกับ ArcGIS โดยมีเหตุผล 3 ข้อหลัก นั่นคือ

มีความสามารถพิเศษในการจัดการข้อมูลแบบที่ไฟล์ธรรมดาทำไม่ได้

มันเป็นเหมือน “บ้านหลังใหญ่” ของข้อมูล GIS ที่ ArcGIS ชอบมากที่สุด

เก็บข้อมูลได้แบบมีระเบียบ จัดการง่าย แถมยังปลอดภัย

แต่ถ้าเราเปิดโฟลเดอร์ออกมาดู เราจะเห็นไฟล์ชื่อแปลก ๆ เหมือนเข้ารหัสอะไรสักอย่างอยู่เต็มไปหมด

ต้องปรับความเข้าใจกันใหม่ว่า จีโอดาตาเบส นี่คือ ดาตาเบส – database นั่นคือ มันเป็นฐานข้อมูลประเภทหนึ่ง และการจัดการจะต้องใช้ระบบจัดการฐานข้อมูล นั่นคือ จะถึงข้อมูลออกมา เราจะต้องทำผ่าน ArcGIS หรือผ่านระบบจัดการฐานข้อมูลโดยใช้ Structured Query Language  (หรือ SQL) เป็นตัวช่วย

สถาปัตยกรรมของ Geodatabase: ไม่ได้ซับซ้อนอย่างที่คิด!

จีโอดาตาเบสรองรับฐานข้อมูลขนาดเล็ก ตั้งแต่ผู้ใช้หนึ่งคนหรือไม่กี่คนไปจนถึงอินสแตนซ์ที่มีฟีเจอร์หลายร้อยล้านรายการและผู้ใช้พร้อมกันหลายพันคน (อันนี้ก็ไม่เคยลองเหมือนกันว่าข้อจำกัดถึงขนาดไหน เพราะที่ใช้งานอยู่ส่วนใหญ่ใช้กัน 4 – 5 คน เลยไม่เคยทดสอบ)

ถ้าอย่างนั้นมันคงจะซับซ้อนน่าดู? ใช่ และ ไม่ใช่!

ใช่ มันทำงานซับซ้อน ออกแบบมาเพื่อรองรับอะไรที่ซับซ้อน แต่ในอีกด้าน มันก็ไม่ได้ซับซ้อน ถ้าเราจะอธิบายหลักการทำงานมันก็ไม่ต่างจากตารางในเอ็กซ์เซลนั่นแหละ แต่เพิ่มความสามารถพิเศษเข้าไป เช่น:

  • เก็บข้อมูลในรูปแบบตารางที่เข้าใจง่าย
  • ใช้ SQL ในการค้นหาและจัดการข้อมูล (เหมือนมีผู้ช่วยส่วนตัวคอยหาข้อมูลให้!)
  • รองรับการทำงานร่วมกันของคนหลายคน โดยไม่ต้องกลัวข้อมูลพัง

ถ้าอธิบายแบบนี้ก็เหมือนจะไม่ซับซ้อนใช่มั้ยล่ะ ?

สิ่งที่เหมือนฐานข้อมูลโดยทั่วไป ก็คือ จีโอดาตาเบสเก็บข้อมูลในแบบฐานข้อมูลเชิงสัมพันธ์ (relational databases) ใน DBMS ที่กำหนดความสัมพันธ์กับข้อมูลทางภูมิศาสตร์ จัดเก็บได้ในระบบ DBMS ต่าง ๆ เช่น Oracle, IBM DB2, PostgreSQL หรือ Microsoft SQL Server

รูปแบบการจัดเก็บฐานข้อมูลเชิงสัมพันธ์นั้นอิงตามแนวคิดฐานข้อมูลเชิงสัมพันธ์ที่เรียบง่ายแต่จำเป็นชุดหนึ่ง และใช้ประโยชน์จากจุดแข็งของระบบการจัดการฐานข้อมูล (DBMS) ที่เป็นพื้นฐาน ฟีเจอร์คลาสจะจัดเก็บเป็นตาราง

โดยมันจะเริ่มต้นจากข้อมูลหลัก หรือ ข้อมูลพื้นฐาน 3 แบบหลัก ๆ ที่เราเจอบ่อย ๆ:

  1. Feature Classes – พวกจุด เส้น พื้นที่ต่างๆ บนแผนที่
  2. Raster Datasets – ภาพถ่ายดาวเทียม ภาพถ่ายทางอากาศ
  3. Tables – ตารางข้อมูลทั่วไป (คล้ายเอ็กซ์เซลนั่นแหละ!)

โดยทั่วไปจะมี ฟีเจอร์คลาส (feature class) กับ ตารางแอตทริบิวต์ (attribute table) สำหรับการจัดการเรื่องพื้นที่ กับ ความสัมพันธ์เชิงพื้นที่ แต่ละแถวในตารางจะแสดงฟีเจอร์หนึ่งรายการ ฟีเจอร์คลาสจริง ๆ ก็จัดเก็บเป็นตาราง แต่ละแถวแสดงถึงคุณลักษณะหนึ่งอย่าง ซึ่งจะมี ฟิลด์ “Shape” เก็บลักษณะเรขาคณิตสำหรับแต่ละคุณลักษณะ ค่า Polygon จะถูกใช้เพื่อระบุว่าฟิลด์ประกอบด้วยพิกัดและเรขาคณิตที่กำหนดรูปหลายเหลี่ยมหนึ่งรูปในแต่ละแถว และมีตารางแอตทริบิวต์ที่กำหนดประเภทแอตทริบิวต์ไว้อย่างชัดเจนนั้นใช้ในการจัดเก็บข้อมูล

แต่นอกจากสามประเภทหลัก ๆ แล้วก็ยังมีข้อมูลอื่นเช่น Computer-Aided Design (CAD) Triangulated lrregular Network  ข้อมูลพื้นผิวที่มีโครงสร้างแบบเวกเตอร์ แสดงลักษณะของ พื้นผิวโดยการใช้รูปสามเหลี่ยมหลายรูปซึ่งมีด้านประชิดกัน (TIN) Geography Markup Language (GML) และ อื่น ๆ อีกมากมาย

โดยทั่วไปสิ่งที่อยู่ในจีโอดาตาเบสก็จะมี

  • ตารางฐานข้อมูลมาตรฐาน
  • ชุดข้อมูล
  • ประเภทของคอลัมน์
  • ดัชนี
  • อ็อบเจกต์ฐานข้อมูลอื่น ๆ

ตารางมีอะไรบ้าง

ภายในฐานข้อมูลเชิงสัมพันธ์ มีตารางหลักสองชุด ได้แก่

  • ตารางที่เราสร้างเอง (User Tables) – เก็บข้อมูลที่เราต้องการ
  • ตารางระบบ (System Tables) – เป็นตารางที่ระบบสร้างให้เพื่อจัดการความสัมพันธ์ของข้อมูล ซึ่งจะมีข้อมูลที่เกี่ยวข้องกับโครงร่างในฐานข้อมูลภูมิสารสนเทศจะถูกเก็บไว้ในตารางหลักสี่ตาราง:
    • GDB_Items: ประกอบด้วยรายการของรายการทั้งหมดที่มีอยู่ในฐานข้อมูลภูมิสารสนเทศ เช่น ฟีเจอร์คลาส โทโพโลยี และโดเมน
    • GDB_ItemTypes: ประกอบด้วยรายการประเภทรายการที่ได้รับการยอมรับที่กำหนดไว้ล่วงหน้า เช่น ตาราง
    • GDB_ItemRelationships: ประกอบด้วยการเชื่อมโยงโครงร่างระหว่างรายการต่างๆ เช่น ฟีเจอร์คลาสใด จับคู่เชื่อมโยงกับ ข้อมูลแอตทริบิวต์ใด
    • GDB_ItemRelationshipTypes: ประกอบด้วยรายการประเภทความสัมพันธ์ที่ได้รับการยอมรับที่กำหนดไว้ล่วงหน้า เช่น DatasetInFeatureDataset

คนรอบตัว มักจะติดกับการใช้เชปไฟล์ในการทำงาน แต่ถ้าเป็นไปได้ หากว่าท่านทำงานด้วย ArcGIS เป็นหลัก แนะนำให้ใช้จีโอดาตาเบส จะดีกว่า

หากต้องการรายละเอียด โปรดอ่าน

ArcGIS cmd Coordinate System data DataManagement Datum directory encoding folder Font GDB GIS GISBasics IDE Indian 1975 install interpreter Microsoft 365 organised Python Thai VBA WGS 1984

Other Posts