ArcGIS Tutorial หรือเรื่องพื้นที่ฐานแรกเริ่มโดยเน้นไปที่การทำงานกับ ArcMap จาก ArcGIS 10 ซึ่งเป็นซอฟต์แวร์ย่อยตัวชูโรงของ ESRI ใช้งานไม่ยากและก็ไม่ง่ายเพราะมีอะไรจุกจิกมากมายเหมือนกัน เท่าที่ลองใช้งานด้วยตัวเองเทียบกับ QGIS แล้ว QGIS ใช้งานง่ายกว่า ขณะเดียวกัน ArcMap ก็มีรายละเอียดให้เล่นมากกว่าเช่นกัน
เรื่องพื้นฐานควรจะทำได้ก็ต้องเป็นเรื่องการจัดทำแผนที่ การนำเข้าแผนที่ซึ่งสแกนมา การนำเข้า shapefile แสดงข้อมูลต่าง ๆ แต่ก่อนอื่น ควรทำความเข้าใจเรื่องพื้นฐาน เพื่อลดปัญหาที่ไม่จำเป็น โดยเฉพาะเรื่อง Datum เริ่มกันที่เรื่องพื้นฐานเลย คือเปิด ArcMap ขึ้นมา
บางท่านมีปัญหา ลง ArcGIS 10 ไม่ได้ โปรดลองอ่านบล็อกเก่า
หมายเหตุ ปัจจุบัน ถ้าเป็นไปได้ แนะนำให้ใช้ ArcGIS Pro ซึ่งใช้ Python 3 ไม่ใช่ Python 2 อย่าง ArcGIS 10 แต่เนื่องจากที่ทำงานมี licence ของ ArcGIS 10 อยู่ จึงยังใช้เวอร์ชันนี้ แต่หลักการทำงานจะไม่ต่างกันมาก
เนื้อหาโดยรวม :)
ArcGIS Tutorial
เปิด ArcMap
ความจริงอันนี้ไม่น่าเขียนถึงเลย แต่เอาซะหน่อยให้รู้สึกว่าเป็นงานเป็นการ สำหรับตัวอย่างนี้ใช้ Windows 7 คลิกปุ่มรูปสัญลักษณ์ Windows > All Programs> ArcGIS > ArcMap
สร้าง Project
เมื่อเปิด ArcMap แล้วหน้าต่าง ArcMap: Getting Started จะเปิดขึ้นมาโดยอัตโนมัติ (ถ้าไม่ต้องการให้หน้าต่างนี้เกิดขึ้นมาอีกให้ติ๊กที่ Do not show this dialog in the future) โดยปกติจะใช้ Blank Template (แต่จะใช้อย่างอื่นก็ได้หากต้องการ)
(หมายเหตุ ช่องด้านล่างจะเป็น geodatabase ซึ่ง ArcGIS จะสร้างมาให้โดยอัตโนมัติ หากต้องการเปลี่ยน default geodatabase ก็สร้างขึ้นใหม่ได้)
เมื่อเปิดแผนที่ขึ้นมาจะเห็นหน้าต่างแบ่งเป็นสองฝั่ง ฝั่งซ้ายคือ Table of Contents จะบอกเราว่าในแผนที่ที่เราทำงานอยู่นั้นมีข้อมูลกี่ชั้น อะไรบ้าง ส่วนทางฝั่งขวามือคือ Data View คือบริเวณที่จะแสดงแผนที่และข้อมูล
ตั้ง Relate Path
การเลือก Relate Path จะไปที่ File>Map Document Properties
Relate Path ไม่ใช่เรื่องสำคัญ แต่มันช่วยประหยัดเวลาและลดปัญหาจุกจิกได้มากในกรณีทีต้องย้ายโฟลเดอร์บรรจุไฟล์งานของ ArcGIS เพราะถ้าเราไม่ตั้ง Relate Path ไว้ ตัวโปรแกรม ArcGIS จะจดจำตำแหน่งที่ตั้งไฟล์อย่างเช่น c:\Users\PC\Documents\ArcGIS\Grid\rivers.shp ถ้าเราย้ายไดเร็กทอรี่ArcGIS ไปไว้ตำแหน่งอื่น เช่นย้ายไปไดร์ฟ D หรือเอา external harddisk โปรแกรม ArcGIS จะหาไฟล์พรrivers.shp ไม่เจอ เพราะจำตำแหน่งที่ตั้งแบบคงที่
การใช้ Relate Path จะช่วยให้โปรแกรม ArcGIS จำเพียงโฟลเดอร์ที่เก็บทั้งหมด (มีข้อแม้ว่าเราต้องเก็บทั้งหมดไว้ในโฟลเดอร์เดียวกัน โดยจะใส่โฟลเดอร์ย่อยเท่าใดก็ได้) เมื่อเราย้ายโฟลเดอร์ที่เก็บทั้งหมดนั้นไปที่ไหน ก็จะยังหาไฟล์เจอ เช่นในกรณีนี้โปรแกรมจะจำตำแหน่งแค่ ArcGIS\Grid\rivers.shp
กรณีที่ต้องเคลื่อนย้ายไฟล์ระหว่างคอมพิวเตอร์ การทำแบบนี้จะช่วยลดปัญหาได้มาก
สิ่งสำคัญที่ต้องจำก็คือ ไฟล์ที่เป็นโปรเจ็ทค์ จะต้องอยู่ในโฟลเดอร์หลักที่เราเก็บไฟล์ด้วย ไฟล์โปรเจ็คท์จะเป็นนามสกุล .mxd
อย่าลืม หลักสำคัญคือ ควรจะสร้างโฟลเดอร์ต่างหากขึ้นมา 1 โฟลเดอร์ซึ่งจะเก็บไฟล์ที่ใช้งานไว้ในโฟลเดอร์นี้ จะจัดระเบียบโดยเพิ่มโฟลเดอร์ย่อยเท่าใดก็ได้ แต่ไฟล์โปรเจ็ทค์ควรจจะอยู่ในโฟลเดอร์หลัก
ตั้ง Data Frame Properties
สิ่งที่ควรจะทำเป็นอันดับแรก ๆ คือการตั้งค่า Coordinate System เพื่อกำหนดค่าพิกัดของแผนที่ การตั้งค่า Coordinate System จะอยู่ใน Data Frame Properties
วิธีเรียกหน้าต่าง Data Frame Properties มีหลายวิธี เช่น ดับเบิ้ลคลิกที่ชั้น Layers ในหน้าต่าง Table of Contents หรือคลิกขวาที่ชั้น Layers แล้วเลือก Properties หรือจะไปที่เมนู View > Data Frame Properties ก็ได้
ที่แท็บ Coordinate System เลือก Predefined > Project Coordinate System > UTM > ASIA > Indian 1975 UTM Zone 47 N (หมายเหตุ เลือก Indian 1975 UTM Zone 47 N เพื่อให้สะดวกกับการกำหนดระวาง UTM ของกรมที่ดิน หากต้องการใช้งานกับ Google หรือ อื่น ๆ ให้เปลี่ยนตามที่ต้องใช้)
ArcGIS Tutorial ในตอนอื่น ๆ จะพูดถึงอีกครั้งหนึ่งในเวลาต่อไป
สำหรับ Coordinate System มีรายละเอียดที่ต้องพูดถึงเป็นพิเศษ เพราะเท่าที่พบมา ปัญหาส่วนหนึ่งเกิดเพราะคนใช้งานไม่มีความเข้าใจเรื่อง Coordinate System ส่งผลให้การทำงานล่าช้า ผิดพลาดอย่างที่ไม่ควรจะเป็น